COVID-19 და საჭმლის მომნელებელი სისტემა


კორონავირუსი (COVID-19) 21-ე საუკუნის უდიდესი გამოწვევაა, რომელმაც თითოეული ჩვენგანის ყოველდღიურობა შეცვალა. ექიმები და მკლევარები მთელი მსოფლიოს მასშტაბით დაუღალავად შრომობენ, რათა ეფექტურ წამალსა და პაციენტის მართვის სწორ ხერხებს მიაგნონ. აქედან გამომდინარე, კორონავირუსზე ყოველდღიურად უფრო და უფრო მეტ ახალ ინფორმაციას ვიგებთ.
 

ბოლო დროს საზოგადოებაში ხშირად ისმის კითხვები:

  1. ვლინდება თუ არა COVID-19 კუჭ-ნაწლავის მხრივი სიმპტომებით? 
     
  2. არის თუ არა კავშირი საჭმლის მომნელებელ სისტემასა და COVID-19-ს შორის?
     
  3. შეიძლება თუ არა, ფაღარათი (დიარეა) და უმადობა COVID-19-ის სიმპტომებად მივიჩნიოთ?
     
  4. შესაძლებელია თუ არა, კორონავირუსი ფეკალურ-ორალური გზით გადაეცეს ?
     

ყველა ვირუსის მსგავსად, COVID-19-ის გამომწვევი ახალი კორონავირუსიც (SARS-CoV-2) უნდა შეიჭრას უჯრედში, რათა გამრავლდეს და დაავადება გამოიწვიოს. უჯრედში შესაღწევად ეს ვირუსი ანგიოტენზინის გარდამქმნელ ფერმენტ 2-ს (ACE2) იყენებს. ანგიოტენზინის გარდამქმნელი ფერმენტი 2 კი მრავლადაა წარმოდგენილი საჭმლის მომნელებელი სისტემის ამომფენ ეპითელურ უჯრედებზეც.

სამედიცინო ვირუსოლოგიის ჟურნალში (Journal of Medical Virology) გამოქვეყნდა კვლევების მეტა-ანალიზი, რომელშიც კორონავირუსით ინფიცირებული 46 000 პაციენტის სიმპტომებია აღწერილი. 

სტატიის მიხედვით:

  • ყველაზე ხშირი სიმპტომი იყო ცხელება (პაციენტების 87.3%)
     
  • ხველა აღენიშენოდა პაცინტების 58.1 %-ს
     
  • სუთქვის უკმარისობა - 38.3%-ს
     
  • მიალგია (კუნთების ტკივილი) ან საერთო სისუსტე - 35.5%-ს
     
  • გულ-მკერდის არეში ტკივილი - 31%-ს
     
  • თავის ტკივილი ვლინდებოდა 9.4%-ში
     
  • ფაღარათით კი პაციენტების მხოლოდ 6.8% მოვიდა

ამავე ჟურნალში გამოქვეყნებულ კიდევ ერთ კვლევაზე დაყრდნობით, უმადობას პაციენტების დაახლოებით ნახევარი უჩიოდა. როგორც ზრდასრულებში, ასევე ბავშვებში კუჭ-ნაწლავის მხრივ ყველაზე ხშირი გამოვლინება ფაღარათი იყო, ხოლო პირღებინება უფრო ბავშვთა ასაკში აღინიშნებოდა. საინტერესოა ისიც, რომ COVID-19-ით დაავადებულ პაციენტებს შესაძლოა ჰქონდეთ მხოლოდ საჭმლის მომნელებელი სისტემის მხრივი ჩივილები, კორონავირუსისთვის დამახასიათებელი სხვა სიმპტომების გარეშე.

ამავე კვლევების მიხედვით:  

  • პაციენტებში ფაღარათის საშუალო ხანგრძლივობა იყო 4 დღე.
     
  • დიარეა უმეტესად იყო წყლიანი, მოყვითალო ფერის. 
     
  • კუჭ-ნაწლავის სიმპტომების არმქონე პაციენტებთან შედარებით, ამ ჩივილების მქონე პაციენტებში დაავადება უფრო მძიმედ მიმდინარეობდა და უფრო არაკეთილსაიმედო პროგნოზი ჰქონდა. 
     
  • ამასთან, საჭმლის მომნელებელი სისტემის სხვადასხვა ნაწილიდან ენდოსკოპიური მიდგომით აღებულ ნიმუშებში კორონავირუსის რნმ აღმოჩნდა. 
     
  • დიდი რაოდენობით აღმოჩნდა ვირუსის ნაწილაკები COVID-19-ით დაავადებული პაციენტების განავალშიც.  
     
  • აქედან გამომდინარე, შეგვიძლია მხოლოდ ვივარაუდოთ, რომ კორონავირუსის ადამიანიდან ადამიანისთვის ფეკალურ-ორალური გზით გადაცემა არ არის გამორიცხული.
     

ეს ყველაფერი კიდევ ერთხელ მიუთითებს, თუ რამდენად მნიშნელოვანია ჰიგიენის წესების ზედმიწევნით დაცვა და ხელების ხშირი დაბანა. ასევე, რეკომენდირებულია აბაზანაში ზედაპირების ხშირი წმენდა. განსაკუთრებულ საფრთხეს წარმოადგენს საზოგადოებრივი ტუალეტი, რომელიც შეიძლება ვირუსის გავრცელების წყარო გახდეს. 
 

შეჯამებისთვის:

  • COVID-19 შესაძლოა ფაღარათით, უმადობით, გულისრევით ან პირღებინებით გამოვლინდეს.
     
  • ახალი კორონავირუსი რეცეპტორად იყენებს ანგიოტენზინის გარდამქმნელ ფერმენტ 2-ს, რომელიც მრავლადაა წარმოდგენილი კუჭ-ნაწლავის სისტემის უჯრედებზეც.
     
  • COVID-19-ით დაინფიცირებული პაციენტების ფეკალურ მასებში აღმოჩენილია ვირუსის ნაწილაკების დიდი რაოდენობა.
     
  • თუ თავს შეუძლოდ გრძნობთ ან გაქვთ საეჭვო სიმპტომები, აუცილებლად გაიარეთ სატელეფონო კონსულტაცია ოჯახის ექიმთან.

 

წყარო:
covid-101.org
onlinelibrary.wiley.com
journals.lww.com 
onlinelibrary.wiley.com